Cú Chulainn agus Tír na Marbh (Cuid a Dó)
Go tobann, thánaig garda dhearg amháin chun go Cú Chulainn, agus d’iompaigh é fhéin ins go cuilean mac tíre.
“Chuir an cuilean seo go báis anois gan mhoill, agus cuiridh mé deireannach chun an sgrudu seo. Tiocaidh thú ‘stigh Halla na n-Deithe ‘gus beadh thú ‘nonn do suidhe le taobh d’athair agus do shean-athair.”
Chonnaic mé soluis láidir i lár súile chlé na cuilean, agus fuair Cú Chulainn an cuilean chuige. D’amharc é chun an cuilean agus dubhairt é chun Treoir:
“Cha cuiridh mé ‘n cuilean seo go báis! ‘S é faoi mo chosannta ‘nois go brách ar fad!”
Cha rabh laoch briste le sin, a dhubhairt an treoiridh go trom.
Agus go tobann, thánaig sgairt cruadh-gharbh amach as bárr. Agus thánaig preachan mór leis soluis óir aice thíos go Cú Chulainn. Bha sin Mórragáin gan dabht! Agus nuair thoir an preachan mór nas dúnta na talamh roinnt sin amuigh go trí bean dhaoinne láidir. Bha ciad bean sean-óglach, bha dárna bean uasal deas agus bha na treas bean nas óige, ‘gus bha eadaidh dhubh uirthi fosta. Bha sí nas eagaile gan dabht mar sin amháin.
Thosaidh na triúr bean do chainnt le chéile:
“Mo laoch, mo chroidhe, chuir mé mo cheann ar do ghualann nuair a fuair thú bás a Chú Chulainn mac Lugh Mór, ach cha bheadh thú do shubhail istigh Halla na n-Deithe mar chan fhuil sin go maith le Treoir mar bha fear cruadh ‘s garbh thú fhéin sa saoghal.”
Thánaig ionntas agus gan chreidimh ar Cú Chulainn annsin:
“Chan fhuil mé tuigeann! Dhéan mé gach aon rud a chuir é romham! Chuir mé ceartas chun mo rudaí deacair ‘s cruadh sa saoghal, agus thug mé cosannta ‘s sábháilte chun cuilean beag seo.”
“D’fhág gach aon daoine sa saoghal leat uait sa deireadh,” a dhubhairt na triúr bean amach.
Shiubhail cailín dhubh chun go Cú Chulainn agus a dhubhairt í:
“Tiocaidh Deithe ‘stigh na mballaí seo!”
Thánaig fearg an-mhor ar Cú Chulainn annsin agus d’amharc é chun an talamh, agus go tobann, d’amharc é thuas as an talamh agus a dhubhairt é ‘mach:
“Bha n-óglach mé fhéin amháin sa saoghal! Tá na cuid deithe ‘gam as m’athair agus chan fhuil fhios agam é, cha rabh fhios agam é le linn mo shaoghail agus chan fhuil fhios agam é ‘nois sa bháis! Chan fhuil fhios agam é ‘stigh mo chroidhe fosta!”
Seo sligh’ eile má siubhail Cú Chulainn amháin sna talamh seo go brách ar fad. D’fhill na Mórragáin chun ainmhithe ‘mháin agus chuaidh sí go gualann na Treoir.
“ÉIRIGH AS! ‘S mise Cú Chulainn Mór, agus tá fhios agam mo cos ceart romham. Chan fhuil sin in aice na sean deithe, ‘ch tá sin in aice leis na sean óglaigh, agus na h-óglaigh úir. Thusaidh mé ‘mach ar mo slighe ‘gam fhéin!”
Thosaidh Treoir ag gáire:
“Fhuair thú do chos ceart agat anois! Bha sin am fhada go dtí fuair thú ‘nn, ach tá tú ‘nn anois mar beadh sin cos ceart amháin romhat agus sin é! Chan fhuil sin faoi ceartas nó caithréim, tá sin faoi cos ceart, agus tá fhios agat sin anois. Agus troididh duit an cath deireannach agat in éadan na Sluaighte Thír na Marbh.”
Agus le sin, thosaidh na talamh do chroith, agus thánaig na Gardaí Dhearga ‘nn agus bha clann mór Mac Tíre súile téine acu fosta. Bha sleáighe, claidhimh ‘s saigheada leo fosta. Thosaidh Cú Chulainn ag gáire:
“Seo naimhidí ‘n aghaidh liom nas mhóire gan dabht!”
Agus le sin thosaidh sé ‘ionnsaigh chun na sluaighte dhearga ‘gus thánaig soluis óir faoi Cú Chulainn nuair a rinn é sin.
Go tobann chuir mé ‘s mo chorp thuas na spéire leis soluis ró-láidir agam mo shúile, ‘gus d’fhill mé chun Domhain Beatha ‘nnsin. Sheas mé thuas agus chonnaic mé coirp bháis gach aon áit, agus chonnaic mé Cú Chulainn ag seasamh thuas ar clach mór. Bha fiach mór ag suidhe thuas ar gualann aige. Bha sé laoch sa beo, bha sé laoch sa mharbh agus ‘s é laoch go brách ar fad.
Le Máirtín Eoin Mac Giolla Eoin
(Gaedhealg Thír Eoghain)
Artaigil às a LUD – Sgríobh Róimh – 06-22
Issuu (Digiteach) – https://issuu.com/lionra-uisge-dhearg/docs/lud_-_sgr_obh_r_imh_-_06-22
Zinio – https://www.zinio.com/ca-en/lud/deasachadh-06-an-t-sultain-s-an-d-mhair-2022-i609674
Magzter (Digiteach ) – https://www.magzter.com/CA/L%C3%AConra-h-Uisge-Dhearg/LUD—Sgr%C3%ADobh-R%C3%B3imh/Lifestyle/1074194
Peecho (Corporra) – https://www.peecho.com/print/en/1177758
Patreon (Digiteach ⁊ Corporra) – https://www.patreon.com/posts/72170840/
Cú Ċulainn agus Tír na Marḃ (Cuid a Dó)
Go tobann, ṫánaig garda ḋearg aṁáin ċun go Cú Ċulainn, agus d’iompaiġ é ḟéin ins go cuilean mac tíre.
“Ċuir an cuilean seo go báis anois gan ṁoill, agus cuiriḋ mé deireannaċ ċun an sgrudu seo. Tiocaiḋ ṫú ‘stiġ Halla na n-Deiṫe ‘gus beaḋ ṫú ‘nonn do suiḋe le taoḃ d’aṫair agus do ṡean-aṫair.”
Ċonnaic mé soluis láidir i lár súile ċlé na cuilean, agus fuair Cú Ċulainn an cuilean ċuige. D’aṁarc é ċun an cuilean agus duḃairt é ċun Treoir:
“Ċa cuiriḋ mé ‘n cuilean seo go báis! ‘S é faoi mo ċosannta ‘nois go bráċ ar fad!”
Ċa raḃ laoċ briste le sin, a ḋuḃairt an treoiriḋ go trom.
Agus go tobann, ṫánaig sgairt cruaḋ-ġarḃ amaċ as bárr. Agus ṫánaig preaċan mór leis soluis óir aice ṫíos go Cú Ċulainn. Ḃa sin Mórragáin gan daḃt! Agus nuair ṫoir an preaċan mór nas dúnta na talaṁ roinnt sin amuiġ go trí bean ḋaoinne láidir. Ḃa ciad bean sean-óglaċ, ḃa dárna bean uasal deas agus ḃa na treas bean nas óige, ‘gus ḃa eadaiḋ ḋuḃ uirṫi fosta. Ḃa sí nas eagaile gan daḃt mar sin aṁáin.
Ṫosaiḋ na triúr bean do ċainnt le ċéile:
“Mo laoċ, mo ċroiḋe, ċuir mé mo ċeann ar do ġualann nuair a fuair ṫú bás a Ċú Ċulainn mac Luġ Mór, aċ ċa ḃeaḋ ṫú do ṡuḃail istiġ Halla na n-Deiṫe mar ċan ḟuil sin go maiṫ le Treoir mar ḃa fear cruaḋ ‘s garḃ ṫú ḟéin sa saoġal.”
Ṫánaig ionntas agus gan ċreidiṁ ar Cú Ċulainn annsin:
“Ċan ḟuil mé tuigeann! Ḋéan mé gaċ aon rud a ċuir é roṁam! Ċuir mé ceartas ċun mo rudaí deacair ‘s cruaḋ sa saoġal, agus ṫug mé cosannta ‘s sáḃáilte ċun cuilean beag seo.”
“D’ḟág gaċ aon daoine sa saoġal leat uait sa deireaḋ,” a ḋuḃairt na triúr bean amaċ.
Ṡiuḃail cailín ḋuḃ ċun go Cú Ċulainn agus a ḋuḃairt í:
“Tiocaiḋ Deiṫe ‘stiġ na mballaí seo!”
Ṫánaig fearg an-ṁor ar Cú Ċulainn annsin agus d’aṁarc é ċun an talaṁ, agus go tobann, d’aṁarc é ṫuas as an talaṁ agus a ḋuḃairt é ‘maċ:
“Ḃa n-óglaċ mé ḟéin aṁáin sa saoġal! Tá na cuid deiṫe ‘gam as m’aṫair agus ċan ḟuil ḟios agam é, ċa raḃ ḟios agam é le linn mo ṡaoġail agus ċan ḟuil ḟios agam é ‘nois sa ḃáis! Ċan ḟuil ḟios agam é ‘stiġ mo ċroiḋe fosta!”
Seo sliġ’ eile má siuḃail Cú Ċulainn aṁáin sna talaṁ seo go bráċ ar fad. D’ḟill na Mórragáin ċun ainṁiṫe ‘ṁáin agus ċuaiḋ sí go gualann na Treoir.
“ÉIRIĠ AS! ‘S mise Cú Ċulainn Mór, agus tá ḟios agam mo cos ceart roṁam. Ċan ḟuil sin in aice na sean deiṫe, ‘ċ tá sin in aice leis na sean óglaiġ, agus na h-óglaiġ úir. Ṫusaiḋ mé ‘maċ ar mo sliġe ‘gam ḟéin!”
Ṫosaiḋ Treoir ag gáire:
“Ḟuair ṫú do ċos ceart agat anois! Ḃa sin am ḟada go dtí fuair ṫú ‘nn, aċ tá tú ‘nn anois mar beaḋ sin cos ceart aṁáin roṁat agus sin é! Ċan ḟuil sin faoi ceartas nó caiṫréim, tá sin faoi cos ceart, agus tá ḟios agat sin anois. Agus troidiḋ duit an caṫ deireannaċ agat in éadan na Sluaiġte Ṫír na Marḃ.”
Agus le sin, ṫosaiḋ na talaṁ do ċroiṫ, agus ṫánaig na Gardaí Ḋearga ‘nn agus ḃa clann mór Mac Tíre súile téine acu fosta. Ḃa sleáiġe, claiḋiṁ ‘s saiġeada leo fosta. Ṫosaiḋ Cú Ċulainn ag gáire:
“Seo naiṁidí ‘n aġaiḋ liom nas ṁóire gan daḃt!”
Agus le sin ṫosaiḋ sé ‘ionnsaiġ ċun na sluaiġte ḋearga ‘gus ṫánaig soluis óir faoi Cú Ċulainn nuair a rinn é sin.
Go tobann ċuir mé ‘s mo ċorp ṫuas na spéire leis soluis ró-láidir agam mo ṡúile, ‘gus d’ḟill mé ċun Doṁain Beaṫa ‘nnsin. Ṡeas mé ṫuas agus ċonnaic mé coirp ḃáis gaċ aon áit, agus ċonnaic mé Cú Ċulainn ag seasaṁ ṫuas ar claċ mór. Ḃa fiaċ mór ag suiḋe ṫuas ar gualann aige. Ḃa sé laoċ sa beo, ḃa sé laoċ sa ṁarḃ agus ‘s é laoċ go bráċ ar fad.
Le Máirtín Eoin Mac Giolla Eoin
(Gaeḋealg Ṫír Eoġain)
Artaigil às a LUD – Sgríoḃ Gaeḋealaċ – 06-22
Issuu (Digiteaċ) – https://issuu.com/lionra-uisge-dhearg/docs/lud_-_sgr_o_gae_eala_-_05-22_
Magzter (Digiteaċ) – https://www.magzter.com/CA/L%C3%AConra-h-Uisge-Dhearg/LUD—Sgr%C3%ADo%E1%B8%83-Gae%E1%B8%8Beala%C4%8B/Lifestyle/1074684
Peeċo (Corporra) – https://www.peecho.com/print/en/1177893
Patreon (Digiteaċ ⁊ Corporra) – https://www.patreon.com/posts/72170979/
